Nếu như trước đây bệnh đột quỵ thường nằm trong độ t.uổi 50-60 trở lên, thì nay đang có xu hướng trẻ hóa xuống 40-50 t.uổi, thậm chí gặp ở độ t.uổi 20-30.
Thời gian qua, Việt Nam đã áp dụng các kỹ thuật điều trị ngang bằng với chuẩn của các trung tâm đột quỵ trên thế giới để điều trị cho bệnh nhân đột quỵ. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, bệnh nhân bị đột quỵ cần được đưa đến bệnh viện trong “giờ vàng” hiệu quả điều trị sẽ cao hơn.
Kiểm tra huyết áp giúp phòng bệnh đột quỵ cho người dân tại Bệnh viện Hữu nghị Việt – Đức.
Xu hướng người bị đột quỵ trẻ hơn
Mới đây, Bệnh viện Bạch Mai đã cấp cứu kịp thời một nam giới 40 t.uổi (quê ở Hưng Yên) bị đột quỵ. Bệnh nhân được chuyển đến Khoa Cấp cứu trong tình trạng liệt nửa người, hôn mê, rối loạn ý thức, không nói được. May mắn, bệnh nhân đã được các y, bác sĩ can thiệp rất kịp thời và chỉ sau 1 tuần điều trị tích cực, bệnh nhân đã nói, vận động chân tay được…
Đột quỵ (hay tai biến mạch m.áu não) là một trong những nguyên nhân gây t.ử v.ong và tàn phế hàng đầu trên thế giới. Những năm qua ở nước ta, số bệnh nhân nhập viện vì đột quỵ tăng từ 1,7% lên 2,5%, tương đương khoảng 200.000 ca mắc mới mỗi năm. Tỷ lệ nam giới mắc gấp 4 lần so với nữ giới. Bác sĩ Nguyễn Đặng Khiêm, Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Hữu Nghị cho rằng, thời tiết nắng nóng gay gắt là yếu tố làm tăng số người bị đột quỵ, nhất là những người có t.iền sử bị tăng huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, mỡ m.áu cao…
Theo Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng khoa Nội – Hồi sức thần kinh, Bệnh viện Hữu nghị Việt – Đức, ở những người bị đái tháo đường, nguy cơ bị đột quỵ gấp 4 lần, người tăng huyết áp nguy cơ gấp 3 lần, tim mạch nguy cơ gấp 6 lần so với người bình thường. Đặc biệt, đột quỵ ở người trẻ có xu hướng tăng nhanh, tăng gần 50% trong vòng 12 năm qua. Nếu như trước đây, đột quỵ thường xảy ra ở những người cao t.uổi, nhưng ngày nay khoảng 25% ca đột quỵ xảy ra ở những người trẻ t.uổi, nhất là với những người lạm dụng rượu, bia, hút t.huốc l.á, sử dụng các chất kích thích, chất gây nghiện…
Trung bình mỗi năm, Khoa Đột quỵ (Bệnh viện Quân y 103) tiếp nhận từ 1.600 đến 1.800 bệnh nhân. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Đình Đài, Chủ nhiệm Khoa Đột quỵ của bệnh viện cho biết, đột quỵ có 2 thể chính, đó là nhồi m.áu não (hay tắc mạch m.áu não) và xuất huyết não (hay còn gọi là c.hảy m.áu não, vỡ mạch m.áu não). Hiện tất cả các kỹ thuật cao trên thế giới về điều trị đột quỵ đều được bác sĩ của khoa triển khai và thực hiện thành công. Nếu đến bệnh viện kịp thời trong “giờ vàng”, thì cơ hội điều trị hiệu quả cao, ít để lại di chứng.
Thế nhưng, theo bác sĩ Mai Duy Tôn, Khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai, hiện bệnh nhân đột quỵ đưa vào cấp cứu nằm trong “giờ vàng” chỉ chiếm 1,5%. Ở Bệnh viện Bạch Mai, tỷ lệ này cũng chỉ 5%-7%. Do thiếu kiến thức về phát hiện sớm bệnh đột quỵ, nên có những gia đình tự xử trí người bệnh tại nhà và khi nhập viện đã trong tình trạng muộn.
Không tự ý uống thuốc điều trị
Các y, bác sĩ Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Lão khoa trung ương chăm sóc bệnh nhân bằng máy thở hiện đại tại phòng chăm sóc đặc biệt. Ảnh: Khuê Diệp
Nhiều người truyền tai nhau việc dùng thuốc đông y và các biện pháp dân gian để điều trị đột quỵ. Tuy nhiên, bác sĩ Trần Viết Lực, Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Lão khoa trung ương cho rằng, hiện chưa có nghiên cứu nào chứng minh việc dùng thuốc đông y sẽ giải quyết ngay được tình trạng đột quỵ. Đơn cử như bệnh nhân đột quỵ mà cho uống An cung ngưu hoàng hoàn dễ gây ra tình trạng ngộ độc thuốc hoặc khiến bệnh nặng thêm, bởi loại thuốc này được chỉ định dùng cho thể tắc mạch. Nếu không may bệnh nhân rơi vào thể c.hảy m.áu mà người nhà lại cho uống An cung ngưu hoàng hoàn sẽ làm bệnh thêm trầm trọng.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Chi, Trưởng khoa Cấp cứu A9 (Bệnh viện Bạch Mai), trong quá trình cấp cứu, điều trị bệnh nhân đột quỵ, bệnh viện đã tiếp nhận nhiều trường hợp hôn mê, xuất huyết nặng, thậm chí t.ử v.ong sau khi người nhà cho uống An cung ngưu hoàng hoàn rồi mới đưa đến cơ sở y tế. Tuyệt đối không được cho bệnh nhân đột quỵ ăn, uống bất kỳ thuốc gì, cũng không xoa bóp, bấm huyệt, chích nặn m.áu ở đầu ngón tay, sau tai vì đây là những biện pháp không có tác dụng. Bởi lúc này, bệnh nhân thường rơi vào trạng thái mê man, uống nước hay thuốc đều dễ bị sặc, làm tắc đường thở.
Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn khuyến cáo, việc quan trọng nhất đề phòng đột quỵ là kiểm soát tốt huyết áp, phát hiện kịp thời các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường và sử dụng thuốc kết hợp theo hướng dẫn của bác sĩ để kiểm soát các bệnh này. Đặc biệt, người dân nên bỏ các thói quen không tốt cho sức khỏe như: Hút t.huốc l.á, uống nhiều rượu, bia, giữ chế độ ăn uống đúng mực để tránh béo phì, tích cực vận động cơ thể và tập thể dục thường xuyên (30 phút/ngày)… Dưới 4-5 giờ sau khi bị đột quỵ được coi là “giờ vàng” trong điều trị. Do đó, khi thấy có biểu hiện: Gương mặt mất cân đối, méo xệ một bên miệng; yếu hoặc liệt tay, chân; ngôn ngữ bất thường…, thì cần đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm, càng tốt.
Kịp thời cứu sống cụ bà 84 t.uổi bị đột quỵ trong “thời gian vàng”
Với sự hỗ trợ của phần mềm RAPID ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán – điều trị đột quỵ và hệ thống chụp mạch xóa nền kỹ thuật số (DSA) cùng với thời gian đưa bệnh nhân đến bệnh viện kịp thời, cụ bà U90 không chỉ được cứu sống mà còn phục hồi tốt.
Ảnh minh họa
Trước đó, Trạm cấp cứu vệ tinh 115 tại Bệnh viện Gia An 115 (TP.HCM) nhận được thông tin về một bệnh nhân cần hỗ trợ y tế khẩn cấp là bà V. T. H (84 t.uổi, ngụ tại Q. Bình Tân, TP.HCM).
Chỉ 5 phút sau, xe cấp cứu ngoại viện đã tiếp cận bệnh nhân đang trong tình trạng miệng méo sang bên trái kèm ho sặc, liệt nửa người trái, tiếp xúc chậm. Nhận thấy bệnh nhân có các triệu chứng điển hình của đột quỵ não, quy trình cấp cứu đột quỵ liền được kích hoạt.
Tại Bệnh viện Gia An 115, kết quả chụp cắt lớp vi tính sọ não cho thấy bệnh nhân bị tắc động mạch cảnh trong bên phải từ đoạn ngoài sọ (ngang mức thân sống C2-C3) đi vào trong sọ và tắc toàn bộ đoạn trong sọ. Các bác sĩ lập tức tiến hành lấy huyết khối cơ học để tái thông động mạch, bảo vệ tính mạng và sức khỏe của bệnh nhân.
Với sự hỗ trợ của phần mềm RAPID ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán – điều trị đột quỵ và hệ thống chụp mạch xóa nền kỹ thuật số (DSA), can thiệp lấy huyết khối diễn ra nhanh chóng, chỉ hơn 30 phút. Sau phẫu thuật, động mạch cảnh tái thông hoàn toàn, bệnh nhân hồi phục tốt.
BS.CKI. Đàm Quang Huấn, Khoa Cấp cứu – Bệnh viện Gia An 115 cho biết, cấp cứu thường đòi hỏi nhanh chóng, hiệu quả nhưng với cấp cứu đột quỵ, yêu cầu đó còn cao hơn gấp nhiều lần. Bởi mỗi giây, mỗi phút trôi qua, tính mạng bệnh nhân đột quỵ càng bị đe dọa, khả năng hồi phục giảm, nguy cơ di chứng, biến chứng sau đột quỵ tăng. Càng được cấp cứu sớm trong “thời gian vàng”, khả năng cứu sống bệnh nhân và hạn chế di chứng càng cao.
Do đó, khi phát hiện người bệnh có các triệu chứng của đột quỵ não như yếu liệt nửa người, méo miệng đột ngột hoặc nói đớ, nói không rõ chữ… người nhà cần đưa ngay đến bệnh viện có đủ khả năng điều trị đột quỵ cấp và gần nhất.
Bác sĩ Huấn cho hay đã từng tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân phải chuyển viện vì bệnh viện cấp cứu ban đầu không có chức năng điều trị đột quỵ. Điều này vô tình làm mất đi “thời gian vàng” của người bệnh, khiến người bệnh bỏ lỡ cơ hội có kết quả điều trị tốt hơn. Đây là điều rất đáng tiếc vì nếu cấp cứu trễ, dù được cứu sống thì bệnh nhân cũng sẽ phải sống suốt đời với những di chứng sau đột quỵ, chất lượng cuộc sống suy giảm nghiêm trọng.
“Khi có người thân xuất hiện các triệu chứng đột quỵ, người nhà bệnh nhân cần đặc biệt lưu ý gọi cấp cứu hoặc đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện có thể tiếp nhận, điều trị đột quỵ gần nhất”, bác sĩ Huấn chia sẻ.
